Waarom natuurhuisjes het zo goed doen als vakantiebestemming (en meer opleveren)
30 juni 2020
Dat mensen graag de natuur opzoeken tijdens hun vakantie is geen nieuwtje. Websites met natuurhuisjes doen het daarom heel goed. Tijdens een vakantie in de natuur kom je tot rust, je stresslevels dalen. Maar hoe komt dat eigenlijk?
Biophilia
Volgens de biofilia theorie is onze liefde voor natuur aangeboren. De term biofilia (‘liefde voor het leven’) is als eerst door Fromm in 1964 gebruikt, maar werd pas door Wilson (1984) echt bekend. In zijn boek ‘Biophilia’ definieert hij het begrip als ‘de connecties die mensen onbewust zoeken met de rest van het leven.’
Omdat de natuur zo lang de natuurlijke leefomgeving van de mens is geweest, zijn we er genetisch aan aangepast. Groene gebieden boden meer overlevingskansen (voedsel, water). Wanneer wij dus natuur zien, hebben we hier een genetisch bepaald positieve reactie op. Uit onderzoek blijkt dat vooral een savanne- of parkachtig landschap erg geliefd is (Kellert & Wilson, 1993). Deze omgevingen zouden erg gunstig zijn, omdat ze veel mogelijkheden bieden om te schuilen, terwijl ze nog open genoeg zijn om de omgeving te verkennen. Dit wordt beschreven in de ‘Prospect-Refuge-Theory’ (Uitzicht-Schuilplaats-Theorie) van Appleton (1975). Uit recente onderzoeken blijkt dat het biofilia effect nog steeds aantoonbaar is (e.g. Custers & Berg, 2008).
De menselijke voorliefde voor natuur verklaart echter nog niet helemaal waarom natuur ook daadwerkelijk gezond voor ons is. De aandacht-hersteltheorie geeft hier wel een uitleg voor.
Belangrijk voor de inrichting is de ligging van het object. Een strandhuis heeft een heel ander interieur dan een huis in een bos. Foto: Light Locations.
Aandacht-hersteltheorie
De aandacht-hersteltheorie (Attention Restoration Theory) van Kaplan (1995) gaat over het verlies en herstel van aandachtsvermogen. In de huidige, drukke maatschappij wordt er veel beroep gedaan op ons aandachtsvermogen. Of we nu aan het werk zijn, op school zitten of met anderen praten, we worden continu geprikkeld. Het kost veel energie om de hele tijd te focussen. Hierdoor verliezen we ons aandachtsvermogen en treedt er mentale moeheid op.
Herstel van ons aandachtsvermogen hangt volgens de theorie af van een paar factoren. Deze zijn:
- Een andere plek: Herstellende omgevingen of voorwerpen moeten anders zijn dan het dagelijkse leven. Het belangrijkste is dat de dagelijkse zorgen (tijdelijk) vergeten worden. Omdat het dagelijkse leven van velen zich voornamelijk afspeelt in de gebouwde omgeving, is natuur een ‘change of scenery’.
- Fascinatie: Een omgeving of voorwerp moet interessant zijn. Het moet onze aandacht pakken. Dat kan actief zijn, zoals tijdens een concert of een film (harde fascinatie). Maar iets kan ons ook passief fascineren, onze aandacht trekken zonder dat we dit door hebben, zoals de bladeren aan een boom (zachte fascinatie). Deze zachte fascinatie is veel ontspannender dan harde.
- Complexiteit: Duidt op de mate waarin we een omgeving of voorwerp kunnen ‘verkennen’. We zijn veel sneller uitgekeken op een vierkante meter asfalt dan op een vierkante meter gras. Sneller op een lantaarnpaal dan op een boomstam.
- Comptabiliteit: Heeft betrekking op de mate van overeenstemming tussen onze wensen en hoe goed een omgeving of voorwerp deze wensen kan vervullen. Dit kan fysiek zijn: wanneer we bijvoorbeeld willen basketballen, biedt een waterplas weinig comptabiliteit. Het kan ook mentaal zijn: mensen die bang zijn voor spinnen, zullen waarschijnlijk weinig tot rust komen in het oerwoud.
Deze vier factoren komen veel voor in de natuur. Daarom is een rondje wandelen of fietsen in de natuur erg ontspannend. Dat mensen dit ook zo ervaren blijkt bijvoorbeeld uit Amerikaanse onderzoeken (Cooper Marcus, 1999): als mensen zich gespannen, depressief of boos voelen, zoekt de ruime meerderheid graag een natuurlijke omgeving op.
Restorative places
Een huisje in de natuur huren is dus een heel goed idee om te herstellen. Maar er is een level up. Als het interieur aansluit bij het exterieur en de bovenstaande factoren doorgetrokken kunnen worden naar binnen, behaal je nog meer gezondheidsvoordeel, meer herstel. Biophilic design noem je dat. Deze ontwerptechniek komt voort uit Biophilia (de liefde voor levende systemen) en wordt toegepast met behulp van de factoren van de aandacht-hersteltheorie. In de natuur zijn veel patronen die de aandacht vragen, zonder dat ze zich aan ons opdringen, zoals het tikken van de regen, de zachtheid van mos, het patroon in de nerf van een blad. Dat zijn allemaal dingen waar je je aandacht vanzelf op richt, maar die je geest niet belasten. Deze natuurlijke patronen kun je vertalen naar je interieur en maken van je natuurhuisje een échte ‘restorative place’.
Waarom meer betalen?
Kijk eens naar deze foto’s. Beide huisjes staan in een natuurgebied, zijn even groot en hebben ongeveer dezelfde voorzieningen. Als het rechterhuisje 15,- per nacht meer kost dan links. Heb je dat er dan voor over? Vakantiegeld kan maar één keer uitgegeven worden. Vakantiegangers betalen graag iets meer voor een aangenamer verblijf. Een biophilic interieur is (door een leek) niet meteen te herkennen, maar het onderbuikgevoel laat wel van zich horen.
Onbewust ervaart iedereen een gevoel als je een ruimte binnenstapt. Prettig of onprettig. Dat heeft met veel factoren te maken, zoals de lichtinval, indeling van de ruimte, materiaal- en kleurgebruik, netheid, en ga zo maar door. Bij het uitzoeken van een vakantieverblijf wordt (al dan niet bewust) gelet op deze factoren.
Uit onderzoek is gebleken dat mensen tot 23% meer betalen voor een overnachting met biophilic elementen, terwijl de kosten voor zo’n inrichting helemaal niet hoger hoeven te zijn. Je maakt alleen ander keuzes. Als eigenaar van een vakantiehuis wel iets om over na te denken.
Een paar voorbeelden
Nog een aantal voorbeelden van interieurs van natuurhuisjes. Ze gaan verschillend om met het gebruik van (natuurlijke) materialen en kleur, kiezen voor andere indelingen en variëren in het gebruik van daglicht. Wat is voor jou de beste restorative place? Laat je onderbuikgevoel spreken.